ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ

[ΠΗΓΉ EIKONAS: https://senseablebrain.com/]

“Όταν ο θεραπευτής κάνει αποτελεσματικά τη δουλειά του και το παιδί οργανώνει το νευρικό του σύστημα, φαίνεται απλώς σαν να παίζει.” (Ayres, 1979)

( Ayres, A. J. (1979). Sensory Integration and the child. Los Angeles, CA: Western Psycological Servises )

Τι σημαίνει ”οργάνωση του νευρικού συστήματος” ενός παιδιού; Μας απαντά η συνεργάτιδα του ΚΕΘ ΨΥΧΟΓΡΑΦΕΙΝ , εργοθεραπεύτρια κ. Έφη Κιουρκτσή:

Εργοθεραπεία και Αισθητηριακή Ολοκλήρωση

Τι είναι η η Αισθητηριακή ολοκλήρωση;

Η Αισθητηριακή Ολοκλήρωση είναι μια νευρολογική διαδικασία που εξηγεί πώς το νευρικό μας σύστημα δέχεται συνεχώς ερεθίσματα από το ίδιο το σώμα μας και από το περιβάλλον, τα οποία πρέπει να τα επεξεργαστεί, να τα οργανώσει και να τα συγκεράσει, έτσι ώστε το άτομο να μπορέσει να ανταποκριθεί λειτουργικά σε μια συνθήκη, να μάθει, να κινηθεί και να συμπεριφερθεί με επιτυχία. 

Η πρώτη επιστήμονας που ανέπτυξε τη θεωρία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης ήταν Anna Jean Ayres, Αμερικανίδα εργοθεραπεύτρια και αναπτυξιακή ψυχολόγος, η οποία ξεκίνησε το 1950 να διερευνά τη σχέση ανάμεσα στις λειτουργίες του εγκεφάλου και τη συμπεριφορά, ενώ το 1972 δημοσίευσε την έρευνα-ορόσημο “Sensory Integration and Learning Disorders”. Έκτοτε, η θεωρία της έχει υποστηριχθεί από εκατοντάδες έρευνες, πρότυπα και διαδικασίες αξιολόγησης.

Για τα περισσότερα παιδιά η διαδικασία Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης αναπτύσσεται ομαλά μέσα από το παιχνίδι και τις συνηθισμένες δραστηριότητες και επιτρέπει την ομαλή επεξεργασία αισθητηριακών πληροφοριών. Σε μερικά όμως, παιδιά, για ποικίλους λόγους, τα αισθητηριακά ερεθίσματα δεν επεξεργάζονται σωστά, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα στην ανάπτυξη, τη συμπεριφορά, την προσοχή, τη μάθηση και τη σχολική τους απόδοση.

Ενδείξεις Διαταραχής της Αισθητηριακής Επεξεργασίας

Τα παιδιά με δυσλειτουργία Αισθητηριακής Επεξεργασίας μπορεί να παρουσιάζουν δυσκολίες με την αίσθηση της αφής, της ακοής, της όσφρησης, της γεύσης, της όρασης, της αιθουσαίας επεξεργασίας (που βρίσκεται στο έσω αυτί και μας βοηθάει να αντιληφθούμε τη θέση του κεφαλιού στο χώρο, να διατηρούμε την ισορροπία μας και να κινούμαστε στον χώρο) και της ιδιοδεκτικής επεξεργασίας (οι αισθητήρες της οποίας βρίσκονται στους μυς και τις αρθρώσεις και μας δίνουν πληροφορίες για τη θέση και την κίνηση των μελών). 

Ορισμένα πολύ γενικά παραδείγματα συμπεριφορών ενδεικτικών της Δυσλειτουργίας της Αισθητηριακής Επεξεργασίας είναι όταν το παιδί μπορεί να:

¬ Δείχνει συμπεριφορά υπερ- ανταποκριτικότητας ή υπο-ανταποκριτικότητας σε απτικά ερεθίσματα ή στην κίνηση (π.χ. αποφεύγει συγκεκριμένες υφές υλικών, παρουσιάζει δυσφορία ή άρνηση στο πλύσιμο δοντιών ή/και στο κόψιμο νυχιών/μαλλιών, ζαλίζεται εύκολα ή δεν ζαλίζεται καθόλου, φοβάται σε δραστηριότητες με ύψος ή/και τις σκάλες, αποφεύγει την παιδική χαρά ή χρειάζεται ενθάρρυνση στην έναρξη κινητικών δραστηριοτήτων).

¬ Δείχνει συμπεριφορά υπερ- ανταποκριτικότητας (δηλαδή αυξημένη του αναμενόμενου απόκριση σε ερεθίσματα) ή υπο-ανταποκριτικότητας (δηλαδή μειωμένη του αναμενόμενου απόκριση σε ερεθίσματα) σε ήχους, οπτικά ερεθίσματα, γεύσεις ή οσμές (π.χ. μπορεί να κλείνει τα αυτιά σε πολύ δυνατούς ήχους ή τα μάτια του σε έντονα φώτα, ή να είναι επιλεκτικό στο φαγητό).

¬ Δείχνει συμπεριφορά αισθητηριακής αναζήτησης (π.χ. αγγίζει τα πάντα, βάζει μη φαγώσιμα πράγματα στο στόμα, αναζητά συνεχώς την κίνηση).

¬ Παρουσιάζει ασύνηθες χαμηλό ή υψηλό επίπεδο διέγερσης (π.χ. το παιδί βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση και δεν μπορεί να ηρεμήσει ή κινείται αργά και κουράζεται εύκολα και δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον για τον κόσμο γύρω του).

¬ Παρουσιάζει φτωχή αισθητηριακή διάκριση (π.χ. δεν καταλαβαίνει τι κρατάει εκτός κι αν το κοιτάξει ή είναι ακατάστατο εμφανισιακά και δεν καταλαβαίνει ότι η μπλούζα είναι μισή μέσα και μισή έξω από το παντελόνι).

¬ Παρουσιάζει ελλείμματα στη στάση του σώματος και στον συντονισμό (είναι αδέξιο, επιρρεπές σε ατυχήματα, του πέφτουν αντικείμενα).

Πώς βοηθάει η Παρέμβαση της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης;

Αρμόδιος παρέμβασης είναι ο πιστοποιημένος Εργοθεραπευτής SI, ο οποίος αφού αξιολογήσει το παιδί και πάρει ένα πλήρες αισθητηριακό ιστορικό του παιδιού από την οικογένεια, θέτει τους θεραπευτικούς στόχους και σχεδιάζει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης. 

Η θεραπεία πραγματοποιείται σε πολυαισθητηριακή αίθουσα (Sensory Intergration) – μία αίθουσα γεμάτη με χρώματα, παιχνίδια, δοκούς, μπάλες, στρώματα, κούνιες – η οποία προσφέρει διέγερση, χαλάρωση, καθώς και αισθητικοκινητικές εμπειρίες. 

Οι εργοθεραπευτές που εξειδικεύονται στην Αισθητηριακή Ολοκλήρωση χρησιμοποιούν τον ειδικό εξοπλισμό, έτσι ώστε να παρέχουν στο παιδί τα κατάλληλα ερεθίσματα, ελεγχόμενα και με διαβαθμίσεις. Σκοπός είναι να μπορέσει το παιδί να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος, αξιοποιώντας στο μέγιστο βαθμό το δυναμικό του. 

Για το ΚΕΘ ΨΥΧΟΓΡΑΦΕΙΝ: 

Κιουρκτσή Έφη,

Εργοθεραπεύτρια, SIT

Βιβλιογραφία

Μάγκλαρη, Ε. (2019) «ΑΟ1- Η Νευρολογική Βάση της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης και οι Λειτουργικές Εκδηλώσεις της» Σημειώσεις τριήμερου σεμιναρίου για Εργοθεραπευτές

Μάγκλαρη, Ε. (2019) «ΑΟ2- Αρχές Αξιολόγησης Δυσλειτουργιών Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης» Σημειώσεις τριήμερου σεμιναρίου για Εργοθεραπευτές

Μάγκλαρη, Ε. (2019) «ΑΟ3- Η Κλινική Παρέμβαση της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης» Σημειώσεις τριήμερου σεμιναρίου για Εργοθεραπευτές

 Ayres, A. J. (1972a) «Sensory Integration and Learning Disorders». Los Angeles, CA: Western Psycological Servises.

Ayres, A. J. (1972b)«Types of sensory integrative dysfunction among disabled learners» . American Journal of Occupational Therapy,26, 13–18.

Ayres, A. J. (1972c) «Southern California Sensory Integration Tests» . Los Angeles: Western Psychological Services.